มอนเตสซอรี่คืออะไร

I. การศึกษามอนเตสซอรี่(Montessori Education)

การศึกษาแบบมอนเตสซอรี่ คิดค้นขึ้นโดย พญ.มาเรีย มอนเตสซอรี่ ชาวอิตาเลี่ยน โดยเริ่มแรกนั้นพญ.มาเรีย มอนเตสซอรี่ได้ออกแบบและคิดค้นวิธีการและสื่อการเรียนเพื่อช่วยเด็กที่มีความผิดปกติทางร่างกายและสมอง รวมทั้งเด็กที่มีความต้องการพิเศษอื่นๆ ซึ่งคนส่วนใหญ่คิดว่าไม่สามารถเรียนรู้อะไรได้แล้ว ให้กลับมาเรียนรู้จนสามารถสอบผ่านได้เหมือนเด็กปกติทั่วไป จากนั้นจึงนำวิธีการนี้มาใช้กับเด็กปกติ ซึ่งได้ผลดีอย่างมากเช่นกัน

มอนเตสซอรี่เชื่อว่า การที่จะช่วยให้มนุษย์มีความสุขทั้งกายและใจ อยู่ร่วมกันในสังคมอย่างสงบสุข มีความเมตตากรุณาต่อกันนั้น จำเป็นต้องเริ่มต้นที่การศึกษา ดังนั้นจุดหมายสูงสุดของการศึกษามอนเตสซอรี่คือการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขของมนุษย์ทุกคนบนโลกหรือสันติภาพของโลกนั่นเอง

นับถึงปัจจุบันการศึกษามอนเตสซอรี่มีอายุถึง 100 ปีแล้ว โรงเรียนที่ใช้การศึกษาแบบมอนเตสซอรี่นั้นมีแพร่หลายอยู่ทั่วโลก ทั้งนี้เพราะมอนเตสซอรี่เป็นการศึกษาที่ใช้หลักการและวิธีการเชิงวิทยาศาสตร์ที่ทำให้เด็กได้มีพัฒนาการอย่างเต็มศักยภาพอย่างแท้จริง และในปัจจุบันนี้ยังได้มีผลงานวิจัยด้านการเรียนรู้ต่างๆ ที่เป็นหลักฐานสนับสนุนมอนเตสซอรี่ได้เป็นอย่างดีอีกเช่นกัน

II. หลักการและแนวคิดที่ใช้ในการจัดการศึกษามอนเตสซอรี่

การจัดการศึกษาแบบมอนเตสซอรี่เชื่อว่าเด็กแต่ละคนมีจิตซึมซับ(Absorbent Mind)และมีช่วงวิกฤต(Sensitive Period)โดยเด็กจะสามารถซึมซับสิ่งต่างๆรอบตัวได้อย่างง่ายดาย และเด็กแต่ละคนมีความแตกต่างกัน ดังนั้นหน้าที่ของผู้ใหญ่จึงควรสังเกตเด็กและศึกษาสิ่งที่เด็กต้องการ จัดสภาพแวดล้อมและกิจกรรมต่างๆให้สอดคล้องกับความต้องการเรียนรู้ตามช่วงเวลาที่เหมาะสม แล้วจึงถอยออกมาปล่อยให้เด็กซึมซับ พัฒนาและเรียนรู้ แล้วปรับสภาพแวดล้อมให้สอดคล้องกับความต้องการของเด็กที่พัฒนาอยู่ตลอดเวลา เด็กจะมีโอกาสพัฒนาได้อย่างง่ายดายและเต็มศักยภาพของตน

อุปกรณ์ของมอนเตสซอรี่พัฒนามาจากการสังเกตและความสนใจของเด็ก ครูจึงเป็นส่วนหนึ่งของสภาพแวดล้อม และเป็นผู้ร่วมสร้างบรรยากาศแห่งการเรียนรู้ มารยาททางสังคมถูกสอดแทรกไว้ในวิถึชีวิตที่เด็กๆต้องปฏิบัติเป็นกิจวัตร เช่น การรู้จักรอคอย เนื่องจากอุปกรณ์จะมีเพียงอย่างละหนึ่งชุด ดังนั้นกรณีที่เพื่อนกำลังใช้อุปกรณ์อยู่เด็กจะต้องเลือกชิ้นอื่น หรือเรียนรู้ที่จะรอคอยการนำอุปกรณ์ไปเก็บที่เดิมหลังจากใช้งานในสภาพพร้อมใช้สำหรับเด็กคนต่อไปก็เป็นการส่งเสริมทักษะทางสังคมและการอยู่ร่วมกันกับผู้อื่น

อิสรภาพและความเป็นตัวของตัวเองของเด็กจะช่วยส่งเสริมให้เด็กเกิดความภาคภูมิใจและความมั่นใจในตนเอง ตัดสินใจได้เอง เรียนรู้การแก้ปัญหา มีสมาธิในการทำงาน มีวินัยในตนเอง มีความกระตือรือร้น ใคร่รู้ มีความสุขในการเรียนและรักการเรียน ซึ่งความรู้สึกนี้จะเป็นพื้นฐานและส่งผลถึงอนาคต

III. อุปกรณ์มอนเตสซอรี่

เด็กเล็กๆเรียนรู้จากการเลียนแบบ ครูจะเป็นผู้สาธิตวิธีการใช้อุปกรณ์ เพื่อให้เด็กรู้ว่าอุปกรณ์ดังกล่าวมีวัตถุประสงค์และสามารถนำมาใช้ได้อย่างไร การสาธิตจะเป็นไปอย่างช้่าๆชัดเจน และเป็นขั้นตอนย่อยอย่างละเอียด ให้เด็กได้มองเห็น ซึมซับแล้วเลียนแบบ จากนั้นเด็กจะสามารถดัดแปลงวิธีการใช้อุปกรณ์ได้หลากหลายวิธีตามความคิดสร้างสรรค์ของเด็กแต่ละคน

(ข้อมูลอ้างอิงจากคลินิกพัฒนาการและการเจริญเติบโต โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 6 ขอนแก่น)

ภาพในชั้นเรียนโรงเรียนอนุบาลคริสเตียนมารีย์พร

การสอนแบบมอนเตสซอรี่

• ผู้เรียนแต่ละคนมีอิสระในการเลือกเรื่องที่จะเรียนตามความสนใจ
• ผู้เรียนแต่ละคนมีอิสระในการทำงานตามช่วงเวลาที่ตนสนใจ
• ผู้เรียนเป็นผู้ตรวจสอบ/ค้นพบข้อผิดพลาดของตนเองจากการปฏิบัติ
• ผู้เรียนมีอิสระในการเคลื่อนย้ายและเลือกสถานที่นั่งทำงาน หรือเพื่อนที่จะทำงานได้ด้วยตนเอง
• สภาพแวดล้อมภายในห้องเรียนส่งเสริมสังคมของการช่วยเหลือซึ่งกันและกัน
• ผู้เรียนทำงานอย่างสงบเนื่องจากไม่ต้องการรบกวนเพื่อน
• คำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล